Tumori pluća

Tumori pluća predstavljaju najčešći uzrok smrti. Osnovna podela je na sitnoćelijske i nesitnoćelijske tumore pluća. Najčešće se dijagnoza tumora pluća kasno postavlja zbog odsustva simptoma u ranoj fazi bolesti, te je petogodišnje preživljavanje nisko, i zbog toga je rano otkrivanje bolesti imperativ. Pokušano je sa uvođenjem skrining karcinoma bronha niskodoznim CT-om (LDCT) kod pacijenata sa visokim rizikom.

Ciljna grupa su pacijenti sa visokim rizikom, životne dobi od 55 do 74 godine, bez dijagnostikovanog tumora pluća ili druge regije, koji nemaju hemoptizije, niti gubitak u telesnoj težini tj. koji su asimptomatski. Takođe, potrebno je da imaju pušački staž preko 30 godina i da je prošlo manje od 15 godina od prestanka pušenja, kao i da nisu radili CT pregled grudnog koša u poslednjih 1,5 godina. Međutim postoje ograničenja u ovoj metodi kao što su lažno pozitivni nalazi (≈95%), doza jonizujuće zračenje (efektivna doza – 1,5 mSv; dijagnostički – 7-8 mSv), i uticaj na kvalitet života. Skrining nije preporučljiv osim kod visoko rizičnih pacijenata. Na prisustvo tumora mogu ukazati promene tipa mlečnog stakla, nodusi spikuliranih ivica, loše definisanih kontura, koji nisu kalcifikovani. Kod sumnje na karcinom potrebno je uraditi biopsiju (promene koje su veće od 5mm, nekalcifikovane, suspektne morfologije), dok promene koje su manje od 5mm zahtevaju praćenje. Promene manje od 8mm na nativnom CT-u sa postkontrasnim pojačanjem manjim od 15 HU upućuju na njihovu benignu prirodu.

Za uvođenje skrining karcinoma bronha niskodoznim CT-om (LDCT) moraju se preciznije odrediti parametri za uključivanje pacijenata u skrining, mora se odrediti njegova štetnost u odnosu na benefit, kao i sami troškovi uvođenja ove metode.

MR je superiorna metoda u odnosu na CT kod tumora kod kojih je suspektna infiltracija perikarda, srca ili velikih krvnih sudova. Limiti MR pregleda predstavljaju osetljivost na pokret, mali protok u tkivu pluća i smanjenje intenziteta signala zbog vazdušnog tkiva. Prednost je mekotkivna kontrast bez aplikacije kontrasnog sredstva.

Kod lokalnog širenja primarnog tumora, T2 zahvata glavne bronhuse, ali se nalazi više od 2cm od karine.

TNM sistem ne uzima u obzir pojedinačni tumor koji zahvata dva lobusa preko fisure. On razmatra tumorsku veličinu i satelitske noduse u istom i različitim nodusima. Satelitski nodusi u istom lobusu sada pripadaju kategoriji T3, a ne kao ranije u T4. Nodus u istom plućom krilu, a različitom lobusu je T4, a ne kao ranije M1, tako da pacijent postaje kandidat za pulmektomiju. Na invaziju medijastinuma ukazuje gubitak masnog plana između tumorske mase i medijastinalnih struktura, zadebljanje pleure ili perikarda, kontakt sa medijastinumom veći od 3cm ili zahvaćenost aorte sa uglom većim od 90◦. Za metastatski izmenjen limfni čvor uzimaju se LN čiji je kraći transverzalni dijametar veći od 10mm. Međutim, reaktivna hiperplazija može dovesti do uvećanja LN, a takođe metastatski izmenjen LN mogu biti i normalnih dimenzija.

Udaljene metastaze se pojavljuju u oko 50% pacijenata sa nesitnoćelijskim tumorom pluća. Najčešće tumor metastazira u mozak, jetru i kosti. UZ je superiorna metoda u razlikovanju metastaza od cisti na jetri u odnosu na CT. Mase u nadbubregu sa pojačanjem denziteta manjim od 10HU upućuju da je promena benigna. Takođe, lezije manje od 1cm na nadbubregu ukazuju na benignost, dok su metastaze uglavnom preko 3cm. Precizna evaluacija lezije je moguća na PET-u.

PET-CT u dijagnostici tumora pluća

Jedna od indikacija je solitarni pulmonalni nodus. Solitarni plućni nodus (SPN) predstavlja opacifikaciju plućnog parenhima, koja može biti do 3cm i koja nije povezana sa limfadenopatijom ili atelektazom. PET može biti lažno negativan kod nodusa manjih od 8- 10mm, takođe može biti negativan kod tumora koji imaju manju metaboličku aktivnost (fokalni bronhoalveolarni karcinom – BAC ili karcinoid). PET je senzitivniji za detekciju i karakterizaciju metastaza u medijastinalnim LN (ako su metabolički aktivni, čak i sa dimenzijom manjom od 10mm). Takođe, sposobnost PET-CT je da detektuje intra- i ekstratorakalne metastaze u samo jednom pregledu (meta promene u nadbubrezima, pleuri, kostima, itd.). PET nije koristan kod neuroendokrinih tumora kao i kod drugih koji ne resorbuju dovoljno FDG. Takođe, inflamatorni limfadenitis može dati lažno pozitivne rezultate.